HKV heeft samen met Deltares de analyse en maatregelen van de wateroverlast rond de Roer in 2021 uitgevoerd. In juli 2021 werden grote delen van Limburg getroffen door hevige regenval. In korte tijd steeg het water in de Limburgse beken tot recordhoogte. Dit leidde op verschillende plaatsen tot overstromingen en daarmee tot schade aan huizen en bedrijven. Naar aanleiding hiervan zijn Waterschap Limburg en Provincie Limburg een evaluatie gestart, waarin maatregelen werden verkend om de risico’s bij dit soort overstromingen te verkleinen en de veerkracht van het gebied te vergroten. Dit gold zowel voor de Maas als voor de Limburgse beken. HKV heeft hieraan bijgedragen door de systeemanalyse voor de Roer uit te voeren.
De eerste stap daarbij was het opzetten van een 1D2D D-Hydro model, waarbij de situatie in juli 2021 zo nauwkeurig mogelijk werd gereconstrueerd. Dat bleek niet eenvoudig door de vele onzekerheden in het systeem, zoals de hoogte en vorm van de afvoergolf zoals die uit de bovenlopen in Duitsland kwam, de bodemmorfologie die continu verandert, de ruwheden van het overstroomde oppervlak en van de beekbedding in een zomersituatie. Onderstaand figuur bevat de door het model berekende waterdieptes.
Onderstaand figuur geeft een voorbeeld van de berekende en geobserveerde inundaties in Roermond.
Met dit model is vervolgens de effectiviteit van een vijftal maatregelen onderzocht, door optredende waterdieptes, overstroomde oppervlakten en schadebedragen te vergelijken:
- Aanpassen (verminderen of vergroten) van hydraulische knelpunten;
- Inzetten van de Groene Rivier, een bypass in Roermond;
- Inzetten van retentiegebieden;
- Verruwen van het beekdal en zo vertragen en aftoppen van de afvoergolf;
- Beschermen van woningen met dijken.
Het grootste effect trad op bij maatregel 1, het aanpassen van de twee bruggen bij Vlodrop en St. Odiliënberg. Een voorbeeld is te zien in onderstaand figuur, waar verschillen in waterdieptes bij een verbreding van de bruggen wordt getoond. De zwarte cirkels geven de locaties van de bruggen aan. Een verbreding verlaagt waterstanden bovenstrooms van het knelpunt maar zorgt voor een kleine verhoging van de waterstanden tot ver benedenstrooms. Een versmalling van het knelpunt leidt tot hogere waterstanden bovenstrooms, maar verlaagt de waterstanden benedenstrooms slechts in een beperkt gebied.
De effectiviteit van de overige maatregelen is beperkt. Zo levert de inzet van retentiegebieden maar een beperkte waterstandsverlaging op en is het effect bovendien erg gevoelig voor de precieze timing van inzet. Het inzetten van de Groene Rivier, een bewerkelijk proces omdat dit het afgraven van drie dijken vereist, heeft ook een minimaal effect en werkt bovendien bij een specifieke combinatie van Roer-afvoer en Maas-waterstand zoals die in 2021 optrad.
We hebben nu de effectiviteit van een aantal maatregelen in kaart gebracht, maar om een uiteindelijke keus te maken is vervolgonderzoek nodig om de onzekerheden in de modellering te verkleinen en om de maatregelen ook in samenhang te bekijken.
Kijk hier voor de berichtgeving van de NOS over dit rapport:
https://nos.nl/artikel/2461313-wateroverlast-niet-altijd-te-voorkomen-limburg-moet-leven-met-extremer-weer
Het rapport van Deltares met de resultaten voor alle beeksystemen is hier te vinden: https://publications.deltares.nl/11207700_000_0035.pdf
Vragen? Neem contact op met Geerten Horn of Ruud Hurkmans
